Ngày 13/9/2015 tại Học viện Tư pháp ở Hà nội diễn ra  buổi Tọa đàm về chủ đề “Vai trò của luật sư trong tố tụng hình sự “ –là 1 trong 2 vấn đề của khóa bồi dưỡng nghiệp vụ thường niên “Nhượng quyền thương mại tại Việt Nam và Vai trò luật sư trong tố tụng hình sự” do Đoàn luật sư thành phố Hà Nội tổ chức. Dưới sự điều khiển của luật sư Phạm Qúy Tỵ -Phó Chủ tịch Liên đoàn luật sư Việt Nam các luật sư tham gia khóa bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ đã sôi nổi nhiệt tình phát biểu ý kiến đóng góp cho chương VII về Bào chữa –là phần có liên quan trực tiếp đến hoạt động hành nghề của luật sư trong tố tụng hình sự và 1 số vấn đề quan trọng liên quan đến nhiệm vụ bảo vệ quyền con người, quyền công dân của người bị bắt, tạm giữ, tạm giam, bị can, bị cáo quy định trong dự thảo Bộ luật tố tụng hình sự (lần cuối) chuẩn bị đưa ra lấy ý kiến của Uỷ ban thường vụ quốc hội tại kỳ họp thứ X vào tháng 10 năm 2015.

Thứ nhất: Cần thiết phải đưa vào dự thảo BLTTHS về giải thích 1 số khái niệm.

Tại điều 4 dự thảo về giải thích từ ngữ (là điều mới) tuy có giải thích 1 số từ ngữ nhưng theo tôi vẫn chưa đầy đủ cần bố sung thêm về giải thích các khái niệm như:. Bào chữa là gì và nội hàm của quyền bào chữa vì lý do:

-Quyền bào chữa đã được ghi nhận tại khoản 4 Điều 31 Hiến pháp năm 2013: “Người bị bắt, tạm giữ, tạm giam, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử có quyền tự bào chữa, nhờ luật sư hoặc người khác bào chữa”) nhưng trong Hiến pháp không định nghĩa thế nào là “quyền bào chữa”.

- Tại dự thảo có đưa 1 chương mới (chương VII) với tiêu đề “Bào chữa” và tại điều 67 dự thảo quy định về Người bào chữa thì cũng chỉ quy định “Người bào chữa là người được người bị buộc tội nhờ bào chữa và được cơ quan có thẩm quyền cấp Giấy đăng ký bào chữa-khoản 1” và liệt kê “những người nào được trở thành người bào chữa” (khoản 2) chứ cũng không có định nghĩa cụ thể.

nên trong BLTTHS cần có định nghĩa về quyền bào chữa và nội hàm của quyền bào chữa làm cơ sở hình thành các chế định về người bào chữa và các thiết chế cần thiết bảo đảm quyền bào chữa của người bị buộc tội được thi hành trên thực tế.

Ngoài ra một số khái niệm khác cũng cần giải thích trong BLTTHS như: tố tụng hình sự ( là gì và thời điểm bắt đầu, kết thúc) vì liên quan đến thời điểm người bào chữa được tham gia thực hiện quyền hiến định của mình (quy định tại điều 127 dự thảo); bí mật điều tra (là gì bao gồm những tiêu chí gì để tránh xung đột pháp luật cụ thể khoản 2 điều 128 BLTTHS. (Điều này quy định Người bào chữa có nghĩa vụ “a) Sử dụng mọi biện pháp do pháp luật quy định để làm sáng tỏ những tình tiết xác định người bị buộc tội vô tội, những tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của bị can, bị cáo;c) Giúp người bị buộc tội về mặt pháp lý nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ”…;).

Thứ hai: Đóng góp ý kiến cho Chương VII: Bào chữa

(i) Về quyền và nghĩa vụ của người bào chữa quy định tại điều 128 dự thảo.

Trích nguyên văn dự thảo:

Điều 128. Quyền và nghĩa vụ của người bào chữa (sửa đổi, bổ sung)

“1. Người bào chữa có quyền:

b) Gặp, hỏi người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can, bị cáo;

c) Có mặt khi lấy lời khai của người bị bắt, bị tạm giữ, khi hỏi cung bị can và nếu người có thẩm quyền tiến hành lấy lời khai, hỏi cung đồng ý thì được hỏi người bị bắt, bị tạm giữ, bị can. Sau khi người có thẩm quyền tiến hành lấy lời khai xong thì người bào chữa có thể hỏi người bị bắt, bị tạm giữ, bị can;

d) Có mặt trong những hoạt động điều tra khác theo quy định của Bộ luật này;

đ) Đề nghị cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng báo trước về thời gian, địa điểm lấy lời khai, hỏi cung và thời gian, địa điểm tiến hành hoạt động điều tra khác theo quy định của Bộ luật này;

e) Xem các biên bản về hoạt động tố tụng có sự tham gia của mình và các quyết định tố tụng liên quan đến người mà mình bào chữa;

g) Đề nghị thay đổi người tiến hành tố tụng, người giám định, người định giá tài sản, người phiên dịch, người dịch thuật; đề nghị thay đổi, huỷ bỏ biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế;

h) Đề nghị tiến hành một số hoạt động tố tụng theo quy định của Bộ luật này, đề nghị mời người làm chứng, mời Điều tra viên và triệu tập người tham gia tố tụng khác;

i) Thu thập, kiểm tra, đánh giá chứng cứ, tài liệu, đồ vật liên quan đến việc bào chữa theo quy định của Bộ luật này;

k) Đưa ra chứng cứ, tài liệu, đồ vật; yêu cầu;

l) Đề nghị cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng thu thập chứng cứ, giám định bổ sung, giám định lại, định giá lại;

m) Đọc, ghi chép và sao chụp những tài liệu trong hồ sơ vụ án liên quan đến việc bào chữa kể từ khi kết thúc điều tra;

n) Tham gia hỏi, tranh luận tại phiên toà;

0) Khiếu nại quyết định, hành vi tố tụng của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng;

p) Kháng cáo bản án, quyết định của Toà án nếu bị cáo là người chưa thành niên hoặc người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất theo quy định của Bộ luật này.

2. Người bào chữa có nghĩa vụ:

a) Sử dụng mọi biện pháp do pháp luật quy định để làm sáng tỏ những tình tiết xác định người bị buộc tội vô tội, những tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của bị can, bị cáo;

c) Giúp người bị buộc tội về mặt pháp lý nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ;

d) Không được từ chối bào chữa cho người bị buộc tội mà mình đã đảm nhận bào chữa, nếu không có lý do chính đáng;

đ) Tôn trọng sự thật; không được mua chuộc, cưỡng ép hoặc xúi giục người khác khai báo gian dối, cung cấp tài liệu sai sự thật;

e) Có mặt theo giấy triệu tập của Toà án; trong trường hợp bắt buộc phải có người bào chữa theo quy định tại Điều 130 của Bộ luật này thì phải có mặt theo yêu cầu của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát.

g) Không được tiết lộ bí mật điều tra mà mình biết được khi thực hiện việc bào chữa; không được sử dụng tài liệu đã ghi chép, sao chụp trong hồ sơ vụ án vào mục đích xâm phạm lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng, quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức và cá nhân;

h) Không được tiết lộ thông tin về người bị buộc tội mà mình biết được khi thực hiện việc bào chữa, trừ trường hợp người này đồng ý bằng văn bản; không được sử dụng thông tin về người bị buộc tội mà mình biết được trong khi thực hiện việc bào chữa vào mục đích xâm phạm lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng, quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức và cá nhân.

3. Người bào chữa làm trái pháp luật thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị thu hồi giấy đăng ký bào chữa, xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật”.

- Bổ sung thêm điểm a như sau: “Quyền được cấp giấy chứng nhận đăng ký bào chữa”- vì đây là điều kiện cần thiết để người bào chữa tham gia vào hoạt động tố tụng hình sự để thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình theo quy định của Bộ luật này.

-Điểm c, d khoản 1: đề nghị thay thế cụm từ “có mặt” thành “tham gia”

- Điểm c: đề nghị sửa như sau: “Tham gia khi lấy lời khai của người bị bắt, bị tạm giữ, khi hỏi cung bị can. Được quyền hỏi người bị bắt, bị tạm giữ, bị can sau khi người có thẩm quyền tiến hành lấy lời khai xong. Được quyền có ý kiến vào Biên bản lấy lời khai của người bị bắt, bị tạm giữ, bị can”. Quy định cụ thể như trên sẽ tạo điều kiện thực hiện quyền bào chữa trong giai đoạn điều tra vì biên bản hỏi cung là 1 trong những tài liệu được thẩm tra xem xét đánh giá tại phiên tòa.

- Điểm d: đề nghị sửa như sau: “ Tham gia trong những hoạt động điều tra khác theo quy định của Bộ luật này; được quyền đưa ra đề nghị, được quyền có ý kiến vào các Biên bản về hoạt động điều tra”.

- Điểm g khoản 2: đề nghị làm rõ khái niệm “bí mật điều tra”. Theo tôi chỉ những tài liệu nào có đóng dấu “mật”  thì mới được coi là bí mật điều tra.

- Điểm h khoản 2: đề nghị làm rõ khái niệm “thông tin  về người bị buộc tội” và phạm vi các đối tượng được tiết lộ thông tin này (có bao gồm những người đại diện theo pháp luật của người bị buộc tội hay không). Theo tôi quy định này là mơ hồ và chung chung và là rào cản cho người bào chữa thực hiện nhiệm vụ quy định tại điểm a, b khoản 2 điều này nếu không làm rõ thì nên bỏ.

(ii) Về đối tượng yêu cầu người bào chữa cho người bị buộc tội (điều 129).

 Điều 129. Lựa chọn người bào chữa (sửa đổi, bổ sung)

“1. Người bào chữa do người bị buộc tội, người đại diện theo pháp luật hoặc người thân thích của họ lựa chọn.

2. Trường hợp người bị bắt, người bị tạm giữ có yêu cầu nhờ người bào chữa thì cơ quan có thẩm quyền đang quản lý người bị bắt, người bị tạm giữ, bị tạm giam phải lập biên bản ghi lại yêu cầu nhờ người bào chữa của họ và chuyển ngay biên bản đó cho người bào chữa mà họ nhờ; nếu họ không nêu đích danh người bào chữa thì biên bản này được chuyển cho người đại diện theo pháp luật hoặc người thân thích của họ để những người này nhờ người bào chữa.

3. Trong trường hợp người đại diện theo pháp luật hoặc người thân thích của bị bắt, bị tạm giữ, tạm giam yêu cầu nhờ người bào chữa thì cơ quan có thẩm quyền có trách thông báo ngay cho người bị bắt, bị tạm giữ, tạm giam để thỏa thuận về việc nhờ người bào chữa.

4. Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức thành viên của Mặt trận từ cấp huyện trở lên có quyền cử bào chữa viên nhân dân để bào chữa cho người bị buộc tội là thành viên của tổ chức mình”.

Đóng góp cụ thể của tôi:

-Khoản 1 điều 129: Theo tôi cần mở rộng đối tượng yêu cầu người bào chữa để đảm bảo tính nhân đạo của BLTTHS vì theo quy định tại khoản 1 điều 129 là hẹp (chỉ bó hẹp trong phạm vi “người đại diện theo pháp luật hoặc người thân thích…), quy định này sẽ không đảm bảo quyền bào chữa cho những người bị buộc tội thuộc đối tượng tứ cố, vô thân, không có người thân thích hoặc có nhưng bị từ bỏ nên theo ý kiến của tôi sửa đổi khoản 1 điều 129 là: bất cứ người nào cũng có quyền yêu cầu người bào chữa cho người bị buộc tội.

(iii) Về các trường hợp bắt buộc chỉ định người bào chữa (điều 130).

Điều 130. Chỉ định người bào chữa (sửa đổi, bổ sung)

“1. Trong những trường hợp sau đây nếu người bị tội, người đại diện theo pháp luật hoặc người thân thích của họ không mời người bào chữa thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải chỉ định người bào chữa cho họ:

a) Bị can, bị cáo về tội mà Bộ luật hình sự quy định hình phạt cao nhất là hình phạt tù chung thân, tử hình;

b) Người bị buộc tội có nhược điểm về thể chất mà không thể tự bào chữa; người có nhược điểm về tâm thần hoặc là người chưa thành niên.

2. Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải yêu cầu hoặc đề nghị các tổ chức sau đây cử người bào chữa cho các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này:

 a) Đoàn luật sư phân công Văn phòng luật sư cử người bào chữa;

b) Trung tâm trợ giúp pháp lý cử người trợ giúp pháp lý để bào chữa cho người thuộc diện được trợ giúp pháp lý;

c) Đề nghị Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tổ chức thành viên của Mặt trận cử Bào chữa viên để bào chữa cho thành viên của tổ chức mình”.

Đóng góp cụ thể của tôi:

-Điểm a Khoản 1 điều 130: Theo tôi cần sửa đổi như sau: “ Trong những trường hợp sau đây nếu người bị tội, người đại diện theo pháp luật, người thân thích của họ hoặc không có ai mời người bào chữa cho người bị buộc tội thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải chỉ định người bào chữa cho họ:

a) Bị can, bị cáo về tội mà Bộ luật hình sự quy định hình phạt mức cao nhất là 15 năm trở lên, hình phạt tù chung thân, tử hình;)

(iv) Về thay đổi hoặc từ chối người bào chữa (điều 131)

Điều 131. Thay đổi hoặc từ chối người bào chữa (mới)

“1. Những người có quyền từ chối hoặc đề nghị thay đổi người bào chữa:

a) Người bị buộc tội;

b) Người đại diện theo pháp luật của người bị buộc tội;

c) Người thân thích của người bị buộc tội.

Mọi trường hợp thay đổi hoặc từ chối người bào chữa đều phải có sự đồng ý của người bị buộc tội, trừ hợp quy định tại điểm b khoản 1 Điều 130 của Bộ luật này.

 2. Trong trường hợp bắt buộc phải chỉ định người bào chữa quy định tại Điều 130 của Bộ luật này, người bị buộc tội và người đại diện theo pháp luật hoặc người thân thích của họ vẫn có quyền yêu cầu thay đổi hoặc từ chối người bào chữa.

Trường hợp thay đổi người bào chữa thì việc chỉ định người bào chữa khác được thực hiện theo quy định tại khoản 2 Điều 130 của Bộ luật này.

Trường hợp từ chối người bào chữa thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng lập biên bản ghi nhận việc từ chối người bào chữa của người bị buộc tội và chấm dứt việc chỉ định người bào chữa”.

Đóng góp cụ thể vào khoản 1 điều này:

Theo tôi để tránh trường hợp người bị buộc tội bị bắt giam thì nói không mời luật sư (luật sư chỉ được cơ quan công an thông báo chứ không cho gặp người bị bắt) nhưng sau khi ra tù hoặc tại phiên tòa thì họ nói đấy không phải là ý muốn đích thực của họ nên đoạn cuối khoản1 điều 131 cần bổ sung thêm như sau:

“Trường hợp từ chối người bào chữa thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng lập biên bản ghi nhận việc từ chối người bào chữa của người bị buộc tội với sự có mặt của người bào chữa”.

(v) Về giấy đăng ký người bào chữa (điều 132)

Điều 132. Cấp, thu hồi Giấy đăng ký người bào chữa (mới )

“1. Trong mọi trường hợp tham gia tố tụng, người bào chữa phải có Giấy đăng ký người bào chữa.

2. Khi đề nghị cấp Giấy đăng ký người bào chữa, người đề nghị phải xuất trình các giấy tờ sau:

a) Luật sư xuất trình các giấy tờ quy định tại khoản 2 Điều 29 Luật luật sư;

b) Người đại diện theo pháp luật của người bị buộc tội xuất trình bản sao giấy chứng minh nhân dân có chứng thực và xác nhận của cơ quan có thẩm quyền về mối quan hệ của họ với người bị buộc tội;

c) Bào chữa viên nhân dân xuất trình bản sao giấy chứng minh nhân dân có chứng thực và văn bản cử Bào chữa viên của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức thành viên của Mặt trận;

d) Trợ giúp viên pháp lý xuất trình văn bản cử người thực hiện trợ giúp pháp lý của Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước và thẻ Trợ giúp viên pháp lý hoặc văn bản cử của Đoàn luật sư và hoặc thẻ Luật sư.

3. Trong thời hạn 6 giờ đối với trường hợp bào chữa cho người bị bắt, 12 giờ đối với trường hợp bào chữa cho người bị tạm giữ, 24 giờ đối với trường hợp bào chữa cho bị can, bị cáo, kể từ khi nhận được đủ giấy tờ quy định tại khoản 1 Điều này, cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải xem xét, cấp giấy Đăng ký người bào chữa; nếu từ chối cấp Giấy đăng ký người bào chữa thì phải có văn bản nêu rõ lý do.

4. Cơ quan có thẩm quyền tố tụng từ chối cấp giấy Đăng ký người bào chữa, nếu:

a) Thuộc một trong những trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 67 của Bộ luật này;

b) Người bị buộc tội thuộc trường hợp chỉ định tại Điều 130 của Bộ luật này từ chối người bào chữa.

4. Giấy đăng ký người bào chữa có giá trị sử dụng trong suốt quá trình tố tụng, trừ các trường hợp sau:

a) Người bị buộc tội từ chối hoặc đề nghị thay đổi người bào chữa;

b) Người đại diện theo pháp luật của người bị buộc tội quy định tại điểm b khoản 1 Điều 130 của Bộ luật này từ chối hoặc đề nghị thay đổi người bào chữa;

5. Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng thu hồi Giấy đăng ký bào chữa khi thuộc một trong những trường hợp sau:

a) Khi phát hiện người bào chữa thuộc một trong những trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 67 của Bộ luật này, Điều 9 Luật Luật sư;

b) Vi phạm pháp luật khi tiến hành bào chữa”.

Đóng góp cụ thể của tôi:

+Về tên gọi “ Giấy đăng ký người bào chữa” (theo BLTTHS hiện hành thì có tên gọi: giấy chứng nhận người bào chữa).

Theo quan điểm của tôi có 2 phương án:

-Vì tên gọi chỉ là hình thức nên gọi là giấy đăng ký bào chữa hay giấy chứng nhận người bào chữa cũng được vì đều có cùng nội dung là cơ sở pháp lý để người bào chữa thực hiện quyền và nghĩa vụ theo quy định của BLTTHS nên giữ như dự thảo là “Giấy đăng ký người bào chữa”.

-Ngoài ra theo tôi cũng có thể kết hợp hai cách gọi là: Giấy chứng nhận đăng ký người bào chữa vì bản chất của giấy này bao gồm 2 thủ tục: thủ tục chứng nhận (thể hiện sự công nhận từ phía cơ quan có thẩm quyền đối người được cấp giấy) và thủ tục đăng ký (thể hiện người được cấp giấy đã đăng ký để được công nhận quyền bào chữa).

+Về các giấy tờ yêu cầu người bào chữa (quy định tại điểm b khoản 2): bỏ quy định bản sao và có chứng thực mà chỉ cần bản pho to.

+Về thời gian cấp: Tôi đề nghị là phải cấp ngay nếu không cấp ngay thì thời gian tối đa theo quy định tại điều 3 điều này.

(vi) Về hình thức thông báo cho người bào chữa (điều 133)

Điều 133. Trách nhiệm thông báo cho người bào chữa (mới)

“1. Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải báo trước cho người bào chữa biết thời gian, địa điểm tiến hành các hoạt động tố tụng mà họ có quyền tham gia theo quy định của Bộ luật này.

2. Trường hợp người bào chữa đã được cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng báo trước mà không có mặt thì hoạt động tố tụng vẫn được tiến hành, trừ trường hợp quy định tại Điều 288 của Bộ luật này”.

Theo tôi để đảm bảo cho người bào chữa tham gia hoạt động tố tụng một cách kịp thời cần phải quy định rõ trong luật (khoản 1 điều này) bằng các hình thức như truyền thống (qua thư bưu điện, điện thoại) hoặc bằng phương tiện điện tử theo Luật giao dịch điện tử ( email, fax)\

(vii) Về quy định người bào chữa gặp người bị buộc tội (điều 134).

Điều 134. Gặp người bị bắt, bị tạm giữ, bị can, bị cáo đang bị tạm giam (mới)

“1. Để được gặp người bị bắt, bị tạm giữ, bị can, bị cáo đang bị tạm giam thì người bào chữa phải xuất trình Giấy đăng ký bào chữa, thẻ luật sư, thẻ trợ giúp pháp lý hoặc giấy chứng minh nhân dân.

2. Cơ quan quản lý người bị bắt, bị tạm giữ; bị can, bị cáo đang bị tạm giam phải phổ biến nội quy, quy chế của nhà tạm giữ, trại tạm giam và yêu cầu người bào chữa chấp hành nghiêm chỉnh. Trường hợp phát hiện người bào chữa vi phạm các quy định về việc gặp thì phải dừng ngay việc gặp và lập biên bản, báo cáo người có thẩm quyền xử lý theo pháp luật”.

+ Đóng góp cho điều này: Để đảm bảo quyền bào chữa và quyền con người theo tôi cần bổ sung vào khoản 1 điều này nội dung: “thời gian gặp không hạn chế và có quyền gặp riêng người bị buộc tội”. 

Thứ ba: Về thủ tục tranh tụng trong xét xử hình sự: 

Theo quan điểm của tôi tranh tụng trong tố tụng hinh sự bao gồm hai phần: phần xét hỏi và phần tranh luận.

(i) Thủ tục xét hỏi (Mục V)

Điều 304. Trình tự xét hỏi (sửa đổi, bổ sung)

“1. Hội đồng xét xử phải xác định đầy đủ các tình tiết về từng sự việc và về từng tội của vụ án, từng người theo thứ tự xét hỏi hợp lý. Chủ tọa phiên tòa điều khiển việc xét hỏi.

2. Khi xét hỏi từng người, chủ tọa phiên tòa hỏi trước rồi đến các Hội thẩm sau đó đến Kiểm sát viên, người bào chữa, người bảo vệ quyền lợi của đương sự. Những người tham gia phiên tòa cũng có quyền đề nghị chủ tọa phiên tòa hỏi thêm về những tình tiết cần làm sáng tỏ. Người giám định được hỏi về những vấn đề có liên quan đến việc giám định.

3. Khi xét hỏi, Kiểm sát viên, người bào chữa, Hội đồng xét xử có thể đưa ra chứng cứ, đồ vật, tài liệu để chứng minh và xem xét những vật chứng có liên quan trong vụ án.

4. Theo điều hành của chủ tọa phiên tòa, Kiểm sát viên phải hỏi bị cáo, người bào chữa, người bị hại và những người tham gia tố tụng khác về những chứng cứ, tài liệu, đồ vật liên quan đến việc buộc tội, gỡ tội khi họ có ý kiến hoặc xuất trình những chứng cứ, tài liệu, đồ vật mới tại phiên tòa.

5. Bị cáo được hỏi bị cáo khác, bị hại, người làm chứng, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án, người đại diện theo pháp luật của họ, người giám định, người định giá tài sản, người dịch thuật, nếu được chủ tọa phiên tòa đồng ý”.

Đóng góp cụ thể của tôi:

-Thời điểm bắt đầu tranh tụng: Theo quan điểm của tôi giai đoạn tranh tụng hình sự đã bắt đầu ngay từ phần xét hỏi chứ không phải chỉ bắt đầu ở phần tranh luận nên cần quy định người bào chữa đã có quyền bình đẳng với Kiểm sát viên và Hội đồng xét xử trong việc đặt các câu hỏi để gỡ tội cho người bị buộc tội trong phần xét hỏi.

-Mô hình tranh tụng: Tôi ủng hộ loại ý kiến theo mô hình xét hỏi như quy định của BLTTHS hiện hành vì theo tôi chưa thể áp dụng mô hình trộn lẫn bởi trách nhiệm thu thập điều tra thu thập chứng cứ chứng minh tội phạm vẫn do Cơ quan có thẩm quyền về điều tra tiến hành. Do đó hoạt động xét xử của tòa án sẽ bắt đầu như quy định tại mục V về thủ tục xét hỏi tại phiên tòa bắt đầu bằng việc kiểm sát viên công bố Cáo trạng như quy định tại điều 303. 

 -Về trình tự xét hỏi: Tôi đồng ý với quy định tại điều 304 tức là Chủ tọa phiên tòa –là người điều khiển phiên tòa sẽ là người hỏi trước chứ không phải là Kiểm sát viên điều này khẳng định rõ chức năng xét xử của Tòa án.

(ii) Mục VI: Tranh luận tại phiên tòa (từ điều 316  đến điều 320): 

Đây là phần quan trọng nhất của hoạt động tranh tụng trong 1 vụ án hình sự là phần người bào chữa thực hiện các quyền của mình để giảm nhẹ trách nhiệm hình sự hoặc chứng minh vô tội cho bị cáo.

   Đóng góp cho điều 320:

Điều 320. Trở lại việc xét hỏi (sửa đổi, bổ sung)

“Nếu qua tranh luận mà thấy còn có nếu có tình tiết vụ án chưa được xét hỏi, chưa được làm sáng tỏ thì Hội đồng xét xử phải quyết định trở lại việc xét hỏi. Xét hỏi xong phải tiếp tục tranh luận”.

Đóng góp của tôi: Theo quy định tại điều này thì chỉ có Hội đồng xét xử mới có quyền quyết định quay lại phần hỏi và cũng chỉ xét hỏi lại những vấn đề chưa rõ như vậy là chưa đảm bảo quyền bào chữa của người bào chữa và nguyên tắc bảo đảm tranh tụng trong xét xử quy định tại điều 26 dự thảo. Tôi đề nghị bổ sung vào quy định này: “Người bào chữa, bị cáo có quyền đề nghị quay trở lại việc xét hỏi và không hạn chế phạm vi xét hỏi” (có nghĩa là có thể xét hỏi cả những vấn đề đã xét hỏi).

Cơ sở lý luận là: Bởi vì kết quả của hoạt động xét xử là ban hành bản án và bản án phải dựa trên kết quả tranh tụng công khai bình đẳng tại phiên tòa nơi mọi chứng cứ xác định có tội, chứng cứ xác định định vô tội, các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, cơ sở áp dụng điều khoản của Bộ luật hình sự để xác định tội danh, quyết định mức hình phạt, mức bồi thường thiệt hại đối với bị cáo và các tình tiết khác có ý nghĩa giải quyết vụ án phải được làm rõ. Bản án, quyết định của Tòa án phải căn cứ vào kết quả thẩm tra chứng cứ và kết quả tranh tụng tại phiên tòa trên cơ sở xem xét đầy đủ, toàn diện, khách quan các chứng cứ, ý kiến của Kiểm sát viên, người bào chữa và những người khác tham gia tố tụng khác.

Một số hình ảnh tại buổi Tọa đàm.